1414 W dziele
Jana Długosza „Liber Beneficiorum Dioecesis Cracoviensis”
Pojawia się pierwszy zapis o miejscowości Chełmek.
1490 Kronikarz Pawiński pisze o przynależności Chełmeka do
parafii Jaworzno.
1563 Zostaje
wydana mapa Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego. Widnieje na niej Bobrek i
Chełmek a rzeka Przemsza nosi starą nazwę Czerniechowicza.
1665
Żołnierze szwedzcy, pod dowództwem generała Witza zajmują zamek w Bobrku.
1771 20 maja
konfederaci barscy poddają twierdzę w Bobrku.
1779 Mistrz
ciesielski Kuciński ukończył budowę spichlerza
w Bobrku.
1780 Ukończono
budowę kościoła w Bobrku.
1786 Władze
kościelne tworzą parafię Bobrek. Pierwszyą osobą zapisaną
w księdze urodzeń jest Jacek
Pawela z Gorzowa.
1794 Teresa
hr. Wielopolska znosi w dobrach bobreckich pańszczyznę.
1805 Chełmek
i okolice nawiedza epidemia cholery.
1815
Chełmek, Bobrek i Gorzów, wchodzą w skład utworzonej Rzeczypospolitej
Krakowskiej.
1822 Georg
Gottlieb Pusch odnotował występowanie złóż gipsu w pobliżu folwarku Nowopole
(obecna leśniczówka).
1841 Ambroży
Grabowski wspomina, że włościanie z
Bobrka trudnią się wytwarzaniem drzeworytów o tematyce religijnej.
1856
Zakończeno budowę odcinka Oświęcim – Trzebinia, C.K. Uprzywilejowanej Kolei
Północnej Cesarza Ferdynanda (k.k. Privilegirte Kaiser-Ferdinands-Nordbahn, w
skrócie KFNB). Twórcą towarzystwa i inicjatorem budowy kolei był baron Salomon
Rothschild.
Pierwszy pociąg wjechał na
stacje Chełmek 3 marca 1856 roku.
1857
Kazimierz Potulicki tworzy szkołę w Gorzowie.
1866 W
bobreckim pałacu gości Artur Grottger. Wielki malarz przybywa na zaproszenie
państwa Potulickich.
* Służący w C.K. 56 Pułku Piechoty w Wadowicach
mieszkaniec Chełmka Maciej Paszek i mieszkaniec Bobrka Franciszek Sermak,
zginęli 27 czerwca
w bitwie pod Vysokovem w czasie wojny
prusko - austriackiej.
1870 W
Bobrku urodził się Szymon Chylaszek, późniejszy profesor ASP w Krakowie.
* W tym
czasie Chełmek liczył 1094
mieszkańców.
1884 Księżna
Ogińska sprowadza do Bobrku Siostry Służebniczki Najświętszej Marii Panny Niepokalanie
Poczętej z Nowej Wsi. Siostry prowadzą ochronkę dla sierot.
1880 Wydany
w Warszawie Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Krajów
Słowiańskich charakteryzuje Chełmek jako wieś leżąca w powiecie chrzanowskim, 8 km od Oświęcimia, rozłożoną
na 1225 morgach.
posiadającą jednoklasową
szkołę, hutę, kamieniołom, przystanek kolei żelaznej
i c.k. urząd celny.
1892 Na
terenie Gorzowa odkryto złote celtyckie monety. Znalezisko zostało nazwane
przez archeologów „skarbem gorzowskim”.
* Chełmeccy gospodarze tworzą
Ochotniczą straż Ogniową.
1893 Zakończono
prace związane z regulacja koryta rzeki Przemszy.
* z inicjatywy Księżnej
Marii Ogińskiej oraz Towarzystwa Szkół Ludowych
powstaje „czytelnia ludowa” w Bobrku.
1894 Ukazuje
się "Atlasu Geologicznego Galicyi" dr Stanisława Zaręcznego
zawierający wyczerpujące badania naszych okolic.
1896
Wzniesiono budynek szkoły w Bobrku. Budowy podjęli się wójtowie Szymon Hylaszek
z Bobrku i J. Kulczyk z Gromca.
1900
Chełmecka Ochotnicza Straż Ogniowa wzbogaciła się o pompe reczną tzw
„Kiwaczkę”.
* Krakowskie Towarzystwo Oświaty
Ludowej założyło w Chełmku czytelnię
nr 763. Decyzją zarządu
głównego towarzystwa opiekę
nad placówką sprawował bobrecki proboszcz ks. Adam Borowiecki.
1904 W
kronice szkoły w Bobrku odnotowano, „ Dnia
19 listopada wolne było od nauki z powodu imienin śp. Cesarzowej Elżbiety”.
1906
Należąca do księżnej Ogińskiej parowa cegielnia w Bobrku dostarcza dachówek do
remontu Zamku Królewskiego na Wawelu.
1910 Dla
uczczenia pięćsetletniej rocznicy bitwy pod Grunwaldem wzniesiono na wzgórzu
Skała kamienny obelisk. Inicjatorem budowy był ksiądz Stanisław Stojałowski.
* Chełmek
liczył wówczas 1430 mieszkańców, w tym
1384 katolików i 46 osób wyznania mojżeszowego. Chełmkowianie zamieszkiwali
w 228 domach.
1912 2
września oddano do użytku publicznego nowy budynek szkoły
w Gorzowie.
1913 W
Bobrku przychodzi na świat Tadeusz Staich - poeta, dziennikarz propagator gór.
1915
Usunięcie przez austriackich żołnierzy spiżowej sygnaturki z kapliczki przy
obecnej ulicy Chrobrego w Chełmku.
1916
Katastrofa kolejowa na wiślanym moście w okolicach Bobrku. Ginie wielu żołnierzy armii
austriackiej.
1925 Liczący
24 ha
park bobrecki został uznany za zabytek przyrody.
1927 Krakowska firmę Zieleniewski ukończyła budowę
żelaznego mostu na Przemszy łączącego Chełmek z Chełmem Wielkim.
* Rada gminy
i kierownik szkoły w Gorzowie Kazimierz Staich wezwali mieszkańców by w dniu 11
kwietnia podjęli akcję sadzenia drzewek owocowych wzdłuż dróg gminnych.
1921 w Chełmku powstaje tartak „parowy”.
1929
grudzień, czeski przemysłowiec Tomasz Bata rejestruje w Sądzie Okręgowym w
Krakowie "Polską Spółkę Obuwia"
* Szkoła
Powszechna w Chełmku z pomocy dydaktycznych posiada - dwie piłki oraz dziesięć
tablic do nauki historii.
1931 Tomasz
Bata wykupuje od rodziny Sapiehów teren 986ha pod budowę fabryki oraz osiedla
mieszkaniowego.
1932 W Chełmku powstaje pierwsza w kraju fabryka obuwia.
Polska Spółka
Obuwia Bata rozpoczyna produkcję obuwia gumowego,
tekstylnego
i skórzanego, tworzy sieć sklepów firmowych.
1934 14 maja
ukazał się pierwszy numer gazety „Echo Chełmka”. Wydawcą pisma była Polska
Spółka Obuwia Bata w Chełmku.
*
Utworzono gminę zbiorową w Chełmku. Wójtem został kierownik szkoły Kazimierz
Staich.
1935 22
grudnia na wzgórzu Skała w Chełmku otwarto skocznię narciarską.
Inicjatorem powstania
niezwykłego obiektu był propagator narciarstwa
i zawodnik Jan Pawlik.
1936 W
Chełmku urodził się Jan Byrczek. Muzyk, twórca Polskiego Związku Jazzowego,
inicjator festiwalu Jazz Jamboree i założyciel Międzynarodowej Federacji Jazzu.
Od 1977 roku mieszka w USA.
1937
Najstarszą mieszkanką Gorzowa jest Maria Malina, liczy 96 lat.
1938 W
okolicach Chełmka rozpoczęto prace przy budowie Małopolskiego Kanału Węglowego.
* Bilet autobusowy na trasie
Chełmek – Kraków kosztował 3,20 zł. Mieszkańcy mogli wyruszyć w podróż o godz.
7.17; 12.17; 17.17.
* Przed Chełmecką
publicznością debiutowała orkiestra fabryczna. Koncert w dniu 21 stycznia
spotkał się z chłodnym przyjęciem.
* Licznie zebrani mieszkańcy
Chełmka i pracownicy zakładów „Bata” przywitali 5 lutego, na stacji kolejowej
regenta Mikołaja Hortyego. Węgierski dostojnik udał się specjalnym pociągiem
„Turant” w podróż do Krakowa.
* 13 maja powołano w Chełmku
sekcją Polskiego Białego Krzyża. Celem organizacji było wspomaganie wojska w
zwalczaniu analfabetyzmu
i szerzeniem oświaty wśród
żołnierzy. Na czele sekcji stanęły panie: Gabezamowa, Remerowa, Niedzielska,
Wrońskska, Szotowa, Bauerowi.
* 21 maja w halach zakładów
„Bata” zostały zainstalowane megafony.
„Echo Chełmka” donosiło, że
innowacja ma tworzyć poczucie „wspólności rodzinnej”.
1939 3
września wojska niemieckie wkraczają do Chełmka. W walkach obronnych ginie
czternastu polskich żołnierzy. W wyniku działań wojennych
zniszczeniu uległy mosty na
Wiśle i Przemszy oraz wiele domów i zabudowań.
* Pochodzący
z Gorzowa żołnierz armii „Kraków” w
trakcie potyczki w miejscowości Narol śmiertelnie ranił niemieckiego generała Fisha
1940 Niemcy
burzą pomnik „Grunwaldzki” na wzgórzu Skała.
1942 W chełmeckiej dzielnicy Paprotnik, Niemcy tworzą
"Aussenkommando Chelmek". Należący do Auschwitz „podobóz” istnieje od października do 9
grudnia 1942 roku. Ginie w nim czterdzieści siedem osób, głównie narodowości
żydowskiej.
* W byłych
zakładach Bata w Chełmku pracuje poeta Juliusz Krzyżewski. Tragicznie ginie w
Powstaniu Warszawskim.
* W Bobrku został aresztowany
ks. Prof. Stefan Stuglik. Wykładowca seminarium duchownego we Lwowie został
zamordowany w obozie koncentracyjnym w Niemczech.
1945 w
wyniku ofensywy styczniowej na terenie Chełmka poległo 72 żołnierzy Armii
Czerwonej. zniszczeniu uległo 28 domów i 20 zabudowań gospodarczych
*Ćwierć miliona złotych
zebrali i przekazali mieszkańcy Chełmka na odbudowę
zniszczonej stolicy.
1945 27
października o godz. 17 odbył się premierowy pokaz filmu pt. ”Kościuszko pod
Racławicami”. Tą datę można uznać za początek kina w Chełmku
1946
Zakończono elektryfikację wsi Gorzów.
1951 W
kościele Najświętszej Marii Panny Królowej
Polski w Chełmku zainstalowano organy. Instrument wykonał mistrz Jakub
Stankiewicz z Zatora w 1771 roku. Do
Chełmeckiej parafii zostały przeniesione z Alwerni.
1956
Miejscowość Chełmek uzyskała statut osiedla.
1958 W
Bobrku powstaje Koło Gospodyń Wiejskich.
1961 W
Gorzowie zakończono budowę szkoły „Tysiąclatki”
1967
Zburzono zabytkową kapliczkę na Skotnicy w Chełmku. Pretekstem była budowa
nowej szosy w kierunku Śląska.
1969 25
stycznia Chełmek otrzymuje prawa miejskie. W tym roku w Polsce rangę miast
uzyskało szesnaście miejscowości.
* 5 października odsłonięto w
Chełmku pomnik „Ofiar Faszyzmu”.
1975 Z
duszpasterską wizytą w Chełmku gościł
kardynał Karol Wojtyła –
w księdze parafialnej
widnieje autograf późniejszego papieża Jana Pawła II
oraz data 12.04.1975
1976
Nieznani sprawcy rozpalają ognisko wewnątrz bobreckiego pałacu. Wzniecony
pożar dopełnia upadku zabytkowego
obiektu.
1984 W Gorzowie powstaje śpiewaczy zespół „Malwa”.
* Powstaje Robotnicze
Stowarzyszenie Twórców Kultury w Chełmku.
1990 O
bobrecki zespół pałacowy i park upomniał
się syn i spadkobierca Adama Sapiehy, Michał.
1991 Skarb
Państwa przekazuje pałac w Bobrku na własność Gminie Chełmek.
1992 Z
inicjatywy ks. Lesława Mirka i Włodzimierza Leguta, przy parafii Miłosierdzia
Bożego w Chełmku powstała Schola Misericordias
2002 umiera Krystyna Tyszkiewicz, najbarwniejsza postać
pośród dziennikarzy Echa Chełmka.
2003 Na mocy
uchwały Rady Miejskiej w Chełmku utworzono
Miejską Strefę Aktywności Gospodarczej – powstała na terenie dawnych
zakładów obuwniczych
*Państwo Klimowiczowie stają
się właścicielami zabytkowych Czworaków w Bobrku. W obiekcie tworzą kolekcje
zbiorów etnograficznych.
2004
Mieszkaniec Chełmka, alpinista Wit Zawadzki zdobył szczyt „Pik Lenina” (7134 m n.p.m.) To pierwszy
siedmiotysięcznik w jego wysokogórskiej karierze.
* 4 kwietnia
gościł w Chełmku z nieoficjalną wizytą Thomas J. Bata, syn legendarnego
przemysłowca Tomasza Baty.
* Przyznano
pierwszy medal „Za zasługi dla rozwoju gminy Chełmek”. Odznaczono nim Jana
Sepioła, Marszałka Województwa Małopolskiego.
* Tytuły
Honorowego Obywatela Chełmka przyjął ks. Kardynał Franciszek Macharski.
2006
Powstaje w Chełmku Dom Pamięci Baty. Budynek – pomnik jest siedzibą Ochotniczej
Straży Pożarnej, Klubu Idei Tomasza Baty oraz lokalnym „muzeum” obuwniczych
tradycji i historii Ziemi Chełmeckiej.
2007 od 6 –
9 września w Chełmku gościła oficjalna delegacja przedstawicieli partnerskiego
miasta Leinefelde - Worbis z Niemiec
*18 października gości w
Chełmku Thomas Bata, syn założyciela fabryki obuwia.
Zapraszam do lektury kalendarium (subiektywnego) Ziemi Chełmeckiej. Od
pewnego czasu staram się wyszukiwać i "zlepiać" w chronologicznym
ciągu, istotne fakty
z lokalnej historii. Opracowanie ma charakter otwarty i chętnie uzupełnię je o Państwa materiały i propozycje. Będę wdzięczny za podawanie źródeł przekazywanych faktów. Waldemar Rudyk waldek_rudyk@op.pl
z lokalnej historii. Opracowanie ma charakter otwarty i chętnie uzupełnię je o Państwa materiały i propozycje. Będę wdzięczny za podawanie źródeł przekazywanych faktów. Waldemar Rudyk waldek_rudyk@op.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz